“Mestmarkt stevent af op acute crisis vanwege strenge regels” kopt het Financiële Dagblad net voor de kerst. Het deed mij denken aan begin jaren tachtig toen in vergelijkbare weersomstandigheden er een acuut probleem ontstond met de afzet van kalvergier en hoe deze is opgelost.

Verwacht afzetprobleem

De afzetkosten voor mest wijzen al langer op een naderend acuut afzetprobleem. Aanwijsbare oorzaken zijn het slinken van de plaatsingsruimte voor mest in combinatie met het natte weer. Er is een onbalans ontstaan tussen mestaanbod en afzetkanalen. Het onvoorziene natte weer heeft de beroerde situatie op de mestmarkt nog eens versterkt.

40 jaar geleden

Als de nood echt aan de man is, komen er wel oplossingen. Weliswaar niet voor de hand liggend, maar nood breekt wet. Begin jaren tachtig van de vorige eeuw was er – zelfs zonder mestregelgeving – een acuut probleem met de afzet van kalvergier op de Veluwe als gevolg van overvloedige regen. De provincie Gelderland heeft toen samen met gemeenten, de kalverhouderijsector en destijds de regionale mestbank Gelderland aangedrongen op een tijdelijke oplossing bij het Zuiveringsschap Veluwe. Tijdelijk zou onbewerkte dunne kalvergier onder voorwaarden rechtstreeks op de locaties van enkele rioolwaterzuiveringsinstallaties gestort kunnen worden. Twee installaties beschikten al over een defosfateringsinstallatie zodat het Veluwerandmeer niet te zwaar met fosfaat belast zou worden.

Structurele oplossing

Het zuiveringsschap stelde naast betaling van stortkosten, een belangrijke voorwaarde aan deze noodoplossing. Er moest een structurele oplossing komen voor het afzetprobleem van kalvergier op de Veluwe. De betrokken partijen hebben dit voortvarend opgepakt. Het opgestelde plan resulteerde in de bouw van vier centrale kalvergierzuiveringsinstallaties voor jaarlijks zo’n 700.000 ton kalvergier. De volledige investeringskosten namen het rijk, provincie, gemeenten en het productschap voor Veevoer voor hun rekening. De mest-leverende kalverhouders betaalden met een storttarief alleen de directe exploitatiekosten. Al decennia zijn de verwerkingsinstallaties van de Stichting Mestverwerking Gelderland het belangrijkste afzetkanaal voor kalvergier op de Veluwe. Als de bereidheid en echte wil er samen is, komt er altijd een oplossing. Voor de veehouderijsectoren toont dit nog eens het grote belang aan van het bestaan destijds van het productschap voor Veevoeder.

Waterschappen

Bij het ontstaan nu van een acute noodsituatie op de mestmarkt zou de aanpak van destijds soelaas kunnen bieden. Naast tijdelijk extra opslag, drijfmest scheiden in een dunne en een dikke fractie. De vaste dikke fractie tijdelijk opslaan. De dunne fractie in het uiterste geval naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie brengen. Waterschappen hebben een direct belang bij de waterkwaliteit. In een acute noodsituatie de helpende hand bieden dient dan ook hun eigen belang.

Mestvisie

Zeker is dat de komende jaren de plaatsingsruimte voor mest nog verder zal krimpen. Het weer blijft onvoorspelbaar en het resultaat van de uitkoopregelingen en stoppers voor het mestaanbod is nog ongewis. Op korte termijn blijven dit onzekere factoren voor de mestmarkt. Aanvullende afzetkanalen van mest zoals grootschalige industriële biogasinstallaties zijn in de maak. Maar het duurt (te) lang voordat ze operationeel kunnen zijn. Tot die tijd kunnen ook bijgestelde mestregels lucht geven op de mestmarkt. Wat de huidige mestsituatie ook duidelijk maakt, is een urgente behoefte aan een visie op de mestmarkt voor de lange termijn met een plan van aanpak.